Loading

2020, Wervel Wakker worden in een andere wereld

2020 gaan we met zijn allen herinneren als het eerste coronajaar. De pauzeknop drukten we samen in, om mensen te beschermen. "Flatten the curve" was het motto. Maar de pauzeknop deed ons ook denken over een andere systeem: #BeterNaCorona.

Maar de pauzeknop bleeft langer duren dan verwacht. Het denken over de toekomst maakte plaats voor denken over het nu: de situatie was voor veel mensen samenleving accuut.

Ook in het mondiale voedselsysteem. Terwijl velden niet geoogst konden worden en in onder meer de VS dieren geslacht werden om vernietigd te worden, konden mensen geen voedsel kopen wegens een gebrek aan middelen. Maar wat betekende 2020 voor Wervel als organisatie? Dat kom je te weten in dit jaarverslag!

Lunch met LEF

De scholen sloten de deuren, wat nu met het laatste jaar van onze campagne?

Karolien Burvenich werd in februari binnengehaald als nieuwe campagnemedewerker. Afgelopen jaren is er heel wat verloop geweest in de bezetting van team rondom Lunch met LEF. 2020 was het laatste jaar en het idee was om in schoonheid te eindigen. De corona-epidemie deed de scholen sluiten en we keken waar de mogelijkheden lagen om met lunch met LEF toch verder te werken.

Al snel kwamen de jeugdbewegingen in ons vizier. Uiteindelijk zijn we met de kookploegen van Hannibal aan de slag gegaan met "Op kamp met LEF". Kookploegen gingen op zoek om via de korte keten hun kamp te voeden. Om dit nog verder te vergemakkelijken ontwikkelen we in 2021 en 2022 een digitale tool om deze zoektocht te vergemakkelijken, in samenwerking met (meer) jeugdbewegingen, Pulse en Voedsel Anders.

Lunch met LEF blijft een tot de verbeelding sprekende praktijk. Er zijn echter heel wat barrières waar scholen mee geconfronteerd worden
De barrières voor scholen

In totaal zijn afgelopen jaren 23 scholen met Lunch met LEF aan de slag gegaan. De visie van Lunch met LEF was om de schoolgemeenschap volop te betrekken bij het voedsel op school en zo een lokaal economisch weefsel te creëren rond de schoolmaaltijden. Dit was ambitieus, en we hadden bij aanvang de drempels onderschat, zoals:

  • het aantal schoolkeukens daalt zienderogen;
  • beperkte financiering voor schoolmaaltijden waardoor het faire en ecologische aspect moeilijk te verwezenlijken zijn;
  • tijdgebrek bij ouders, schoolpersoneel, Wervel en boer.inn.en;
  • vaste raamcontracten waar scholen niet onderuit kunnen.

In de praktijk zien we dat het moeilijk is om de gemeenschap rond de school te betrekken. Meestal komt het toch terecht op de schouders van het schoolpersoneel. Als zij zich hierachter zetten, komt die verbinding met de boer.in of die LEF-schoolmaaltijd er wel. Zo gaan de kinderen van de Dr Jozef Weyns-school op regelmatige basis naar de Akelei. Of de Sterrebloem, die verzorgt nu haar schoolmaaltijden via een cateraar met LEF.

Voorts deden we een oproep aan stad Antwerpen om hun refterrevolutie ook door te trekken naar het veld en de verwerking. Het was erg nobel om een proeftuin op te starten voor schoolmaaltijden in de stad waar lege boterhamdozen wegens diverse redenen een probleem is, maar het is veel beter om daarbij ook te kijken naar het LEF-gehalte van de maaltijd. Onze open brief werd ondertekend door meer dan 80 Antwerpenaren.

Schoolmaaltijden moeten een onderdeel worden van een voedselstrategie

Het oorspronkelijke concept van Lunch met LEF is inspirerend, maar blijkt vandaag te hoogdrempelig te zijn voor heel wat scholen en ouders. Schoolmaaltijden kunnen daarentegen wel onderdeel zijn van een slimme lokale en nationale voedselstrategie, zoals in Zweden geïmplementeerd is.

Brazilië & Cerrado

Al 20 jaar werd er onderhandeld tussen de Europese Unie en de vier Latijns-Amerikaanse landen van de Mercosur. In juni 2019 was de handelsdeal plots rond. Die moet nu nog geratificeerd worden door alle landen van beide handelsblokken, alsook door het Europees Parlement. Meteen na de eerste aankondiging stapte Wervel najaar 2019 mee in de Belgische coalitie die heel wat vragen heeft bij deze overeenkomst. Met de pandemie werd er verder virtueel vergaderd en lichtten we in een webinar ons dossier toe.

Op voorstel van Wervel rondde de Braziliaanse Natália de Mello haar doctoraat af en verdedigde aan KU Leuven het eerste doctoraat in Europa over het belang van de Cerrado.

Anno 2020 werd verder gewerkt aan het internationaal netwerk van academici en activisten voor de Cerrado. Een google-group werd daarvoor opgericht: De Engelstalige website wordt door een vrijwilliger onderhouden.

Luc Vankrunkelsven publiceerde twee boeken, zowel in het Portugees, als in het Nederlands: ‘Voeten in Braziliaanse aarde. Zoektocht naar en met de oorspronkelijke volkeren’ (over 20 jaar reizen, leven en werken in Brazilië) en ‘Een wereld van verdoken slavernij. Impressies onderweg’.

In het agro-ecologische verkenningswerk zoeken we de pioniers - zowel boeren als onderzoekers - om hen te verbinden, samen goede vragen te stellen, te leren in netwerken en zo de voorhoede te ondersteunen.
Lerend netwerk roterend begrazen opgestart

Het is weldegelijk mogelijk om herkauwers te houden met als resultaat meer biodiversiteit, meer dierenwelzijn en significante vastlegging van koolstof in landbouwbodems. De koe moet helemaal niet de klimaatboeman zijn. In Vlaanderen zijn Odisee Hogeschool en Wervel vzw in samenwerking met ILVO, daarom een lerend netwerk gestart rond roterende begrazing.

Een twintigtal veehouders zijn vanaf december 2019 driemaal samengekomen, om ervaringen uit te wisselen en expertisenoden in kaart te brengen. Pionierboeren, academische experten en agro-ecologische consultants faciliteren kennisdeling tussen boeren, onder andere via excursies bij boeren die al stappen hebben gezet in de richting van roterende begrazing. Het doel van deze agro-ecologische techniek is zowel economisch als ecologisch. Boeren besparen kosten en winnen aan voederautonomie door een zo hoog mogelijk aandeel gras in het rantsoen. Anderzijds boeken ze winst op milieu- en biodiversiteitsgebied. Bovendien bevatten grasmelk en grasvlees meer gezondheids bevorderende fytonutriënten.

Bodemleven

Bij de Boerencompagnie in Leuven gingen we samen met enkele boeren tussen 2 lockdowns op verkenning hoe we het bodemleven kunnen stimuleren. Bijzondere aandacht kregen de goedaardige schimmels, waarvan we er in de landbouw over het algemeen meer nodig hebben. Met een Johnson/Su bioreactor (die je voor 30 euro materiaalkost eenvoudig kan opzetten) maak je compost met hoge schimmeldiversiteit. Die dient dan niet zozeer om zomaar op het land te gooien, maar eerder om via compostthee het zaadgoed of de plantsleuf te inoculeren. Experimenteerwerk dus, waarop ook het ILVO betrokken is.

Een Nederlands melkveebedrijf (uit ons netwerk roterend begrazen) vroeg Wervel of wij inspiratie konden bieden om mee te doen aan de wedstrijd BodemUp van de Nederlandse boerenbond ZLTO. Een Wervelvrijwilliger ging de uitdaging aan om de inzending vorm te geven en verwerkte dit bioreactoridee. Ze kaapten er de 2de prijs mee binnen!

Agroforestry in Vlaanderen boomt

2020 was een hoogtepunt op vlak van startende agroforestryprojecten: het Vlaamse project Agroforestry 2025 (getrokken door ILVO) werd in oktober afgetrapt. Wervel zal er enerzijds investeren in videoreportages om het draagvlak voor agroforestrystakeholders nog te verbreden, en anderzijds in het koppelen van boeren en scholen voor agroforestryfruit met LEF.

Het Europese Horizon2020 project Agromix (getrokken door Coventry University) rond gemengde landbouw en agroforestry startte in november. Wervel gaat samen met 27 Europese partners werken aan transitietools om van overgespecialiseerde landbouw te evolueren naar meer gemengde landbouwmethoden, geïntegreerd met agroforestry. We kijken daarbij samen met boeren naar alternatieve verdienmodellen en agronomische innovaties.

Korte keten in de kijker & on air

Doordat mensen terug tijd namen voor de belangrijke dingen des levens, met name gezond en lekker eten, was het voor heel wat korte keten initiatieven die rechtstreeks aan klanten leverden zeer druk. De boeren die normaal aan restaurants leveren, moesten dan weer creatief zijn. Wervel nam het initiatief om diverse spelers in de korte keten (Lokaalmarkt, Boeren&Buren, Linked.farm CSA-netwerk en Voedselteams) bijeen te brengen. Met de Korte Keten Alliantie versterken we onze stem richting het beleid dat korte keten nog te vaak ziet als een hobby voor de meewerkende echtgenoot. Tijdens de zomer van de korte keten organiseerden we fietstochten in Antwerpen, Tienen en het Pajottenland. Samen met Les Fragiles presenteerden we ook de korte keten on air.

Door de ontmoeting tussen boer en burger krijgt de boer.in opnieuw de waardering die hij/zij verdient.

Samen vormen ze het fundament voor een vernieuwd voedselsysteem. In 2021 ondersteunen we de korte keten via de kampen (zie lunch met LEF), vertegenwoordigen we de alliantie tijdens de Vlaamse Voedseltop en brengen we een online stripje uit.

Publieksactiviteiten

Corona gooide roet in het eten voor een heel aantal geplande activiteiten. We gooiden onze planning om en organiseerden een hele reeks activiteiten in de open lucht: fietstochten, boerderijbezoeken... En na 2x uitstellen door de coronamaatregelen een studiedag in het Groentemuseum van Mechelen (GROM). Maar corona betekende ook een ontdekking van webinars. De lezingen van de werkgroep landbouwbeleid over landbouw in relatie tot water, ruimte en biodiversiteit kregen een groot online publiek.

Met mondmaskers en veel afstand konden we toch enkele activiteiten organiseren in real life.