Muren slechten, samenwerken versterken verslag Breed Overleg maart 2023

Want waar de domeinen via de wetgeving in 'stukjes zijn geknipt' (WMO, jeugdwet, participatiewet etc) - lopen al deze aspecten in het leven van mensen natuurljk in elkaar over. Beiden zien mooie ontwikkelingen, maar zijn soms ook 'pilotmoe'.

Maak keuzes in de stad, en voer die goed uit in plaats van elke keer iets nieuws te starten.

Elkaar leren kennen en weten te vinden in de wijk, zijn belangrijke sleutels voor een goede samenwerking.

Verdieping en gesprek tijdens workshops

Zorgpad Geldzaken Rubenshoek

Het Zorgpad Financiële Problemen in Gezondheidscentrum De Rubenshoek in de Schilderswijk sluit aan op multi-problematiek van bewoners van de Schilderswijk. In 2017 is hier gestart met een integrale aanpak van gezondheidsproblemen, samen met welzijnsorganisatie WijkZ en de Helpdesk Geldzaken van de gemeente. Huisarts Carolien Emmers en consulent van de helpdesk geldzaken Paul Bentvelzen vertellen over deze samenwerking.

Carolien Emmens van huisartsenpraktijk Mozaïek blikt terug hoe het Zorgpad Financiële Problemen is ontstaan: “We zagen op het spreekuur veel mensen met chronische klachten, waar vaak sociale problematiek achter schuilt. We weten dat mensen met financiële problemen vaak meer geestelijke en lichamelijke klachten hebben, net als een grotere kans op chronische ziekten.”

Ook zag ze dat mensen bij een verwijzing naar gemeenteloket of maatschappelijk werk daar niet altijd belanden, of zich er niet herkend voelden. “Je hoorde ook niet terug wat er uiteindelijk met een persoon is gebeurd,” vult ze aan. Reden om de samenwerking te willen versterken tussen het sociaal domein, in de vorm van maatschappelijk werk en de Helpdesk Geldzaken, en de huisartsenpraktijk.

Zo kijken we samen hoe we mensen kunnen begeleiden naar de juiste hulp, die hen kan motiveren en verstevigen om te komen tot een financieel gezondere situatie. Die heeft dan weer impact op hun gezondheid en ervaren welzijn.

Maar hoe ziet dat zorgpad Financiële gezondheid er dan uit? Carolien legt uit hoe ze, bijvoorbeeld aan een patiënt met aanhoudende hoofdpijn kan vragen of diegene (geld)zorgen heeft. Daarop kan ze hem of haar doorverwijzen naar de bij het Zorgpad aangesloten maatschappelijk werkster. Die doet een brede inventarisatie, en als de financiële zorg groot blijkt, zoekt zij samenwerking met Paul van de Helpdesk Geldzaken.

Warme overdracht

Zaken die meteen kunnen, zoals een toeslag waar iemand recht op heeft, of een overzicht bieden van iemand in- en uitgaven, biedt Paul meteen. Soms is hulp nodig van collega’s, zoals van langdurige schuldhulpverlening. Of heeft iemand een sociaal casemanager nodig. Paul: “Ik maak en een inventarisatie van wat er speelt en breng mensen als het nodig is met een warme overdacht in contact met collega’s die hen kunnen helpen.”

Paul licht toe: “Goed luisteren zodat mensen zich gehoord voelen is heel belangrijk. Mensen schamen zich vaak voor geldzorgen. Ze stappen eerder naar de dokter met een medische klacht.” Carolien vult aan: “Als ik als huisarts vraag naar financiële zorgen, wil ik ze ook iets te bieden hebben op dat vlak. Het werkt omdat we elkaar nu goed kennen.”

Vertrouwen

Beiden noemen vertrouwen als belangrijk onderdeel van het succes van dit project. Carolien: “Mensen zijn vaak al eerder teleurgesteld en gefrustreerd geraakt bij eerdere pogingen om hulp te krijgen. In dit Zorgpad nemen we ze aan de hand, zodat ze niet verdwalen op weg naar het goede loket. En we moeten ons beseffen dat het niet gaat om een loket, maar om een mens dat verantwoordelijkheid wil nemen om deze problemen op te lossen.”

Onderstaande film laat zien hoe het Zorgpad kan werken:

Welzijn op recept

Welzijn op recept lijkt een passend instrument om patiënten met psychosociale problematiek door te verwijzen naar het sociaal domein en daarmee medicalisering te voorkomen. In 2022 is gestart met een effectonderzoek naar de interventie Welzijn op Recept in het Haagse stadsdeel Loosduinen, samen met de gemeente Den Haag, zorgverzekeraar CZ en het RIVM. Projectleider van Wijkz Betty Boomsma vertelt meer over Welzijn op recept.

Het idee van Welzijn op Recept is dat niet iedereen die bij de huisarts komt, een pil nodig heeft. Soms zijn er ook welzijnsproblemen die zich uiten als lichamelijke klachten. Als dat zo is, dan worden patiënten binnen dit project verwezen naar welzijnsinstanties. Goede samenwerking tussen huisartsen en welzijnsorganisaties is hierbij van groot belang. In Loosduinen trekken zorgverzekeraar CZ, de gemeente en Wijkz samen op met de huisartsen om dit concept door te ontwikkelen en te verstevigen.

Duurzame samenwerking

Het eerste doel is dat àlle huisartsen in de wijk wekelijks patiënten gaan verwijzen om hiermee specialistische zorg en geïndiceerde WMO-inzet te voorkomen. Hiervoor worden tijdelijk extra welzijnsmedewerkers ingezet. Ook wordt gekeken hoe Welzijn op Recept een middel zijn om te komen tot duurzame en vanzelfsprekende samenwerking in de wijk tussen sociaal en medisch domein.

Betty Boomsma is projectleider bij Wijkz en legt aan de hand van een presentatie (LINK) uit hoe de huisarts bij een persoon waar psychosociale problematiek, zoals eenzaamheid en rouw, kan doorverwijzen naar een welzijnscoach. “Die begint met een brede vraag, om te zien wat er speelt in de verschillende domeinen. De coach brengt dit in kaart, stelt doelen op met de cliënt en ze gaan met elkaar aan de slag. Bijvoorbeeld op het gebied van wonen, financiën of zinvolle dagbesteding. De focus ligt op meedoen in de wijk.”

Effectenonderzoek

Daarvoor zijn verschillende recepten in te zetten, bijvoorbeeld de inzet van een maatje of buddy, of activiteiten gericht op ontmoeten of juist op ontspanning. Betty: “We werken hierbij samen met partners in de wijk waar veel en divers aanbod is.” Het concept lijkt te werken, maar om dit hard te maken is in 2022 gestart met een effectenonderzoek.

Er zijn inmiddels 100 cliënten op deze manier ondersteund, waarvan 44 deel willen nemen aan het onderzoek. Dit moet duidelijk maken of mensen zich echt geholpen voelen en of er een afname zichtbar is van het huisartsenbezoek. Na de zomer volgt een eerste analyse van de data, samen met het RIVM en het LUMC.

Bekijk de presentatie van Welzijn op Recept

De burger is niet gebaat bij die verschillende domeinen en financieringsstructuren. Die heeft gewoon een probleem en wil daarvan af. We moeten die termen overboord gooien en kijken naar wat er nodig is. En dan zien we met elkaar hoe we dat kunnen financieren.

Pillen & Praten

Esmaa Amer van apotheek Pillen en Praten zette een stoppen met roken poli op, die zij samen met het sociaal domein tot een succes heeft gemaakt. Deze opzet is inmiddels uitgerold naar andere steden.

Apotheek Pillen en Praten, opgezet door Esmaa Amer, begon zo’n tien jaar geleden met een aanpak om te stoppen met roken. “We hoorden in gesprekken dat rokers vaak ook andere problemen hebben. Zoals schulden, eenzaamheid of huiselijk geweld. Allerlei factoren dus waarvoor je als zorgverlener dit direct de oplossing hebt. Ik merkte dat het best lastig was om te weten waar iemand terecht kon. Bij de gemeente, huisarts of buurtsportcoach.’

Want ja, er was veel aanbod, maar mensen wisten er niet van. “Zelfs ik als zorgverlener kende lang niet alle initiatieven. Moet je nagaan hoe dat voor burgers is.” Ze maakte actief verbinding met huisartsen, gemeente en buursportcoaches. Met elkaar kwamen ze erachter dat er eigenlijk geen goed overzicht was van alle mogelijkheden in de wijk. Iets waar ze met elkaar mee aan de slag zijn gegaan. “Inventariseren, noteren en elkaar ontmoeten tijdens bijeenkomsten. Het heeft wel een jaar geduurd voor we elkaar echt hadden leren kennen.’

Leernetwerk Escamp Stopt!

Uiteindelijk resulteert deze verbinding in een leernetwerk, waarin ook bewoners worden betrokken. In 2020 is een onderzoek gestart onder de noemer Escamp Stopt! om de kennis te borgen en verspreiden over Nederland. “De resultaten laten zien dat het helpt als zorg- en welzijnsprofessionals elkaar kennen en elkaar helpen in plaats van dat ze denken: ‘dit is niet van ons’, en iemand staat met een flyer weer buiten. We moeten kijken naar wat we wel kunnen doen en als we iemand doorsturen dat doen met een warme overdracht.’

Onze aanpak is dat we ideeën gewoon uitvoeren en dan zien we daarna wel hoe we het financieel gaan regelen. Als je kunt laten zien wat je hebt gedaan, en wat je ervan hebt geleerd, maakt ervaring het makkelijker om financiering te krijgen.

Preventie gaat tegen het verdienmodel van een apotheek in. We worden nog steeds betaald per doosje medicatie en niet per dienst. Daar moet goed naar gekeken worden vanuit de overheid.

Voor in de agenda: Live Breed Overleg op 26 juni