Relatie formele en informele netwerken
Een gelijkwaardig samenspel tussen bewoners en professionals is cruciaal voor passende zorg en ondersteuning. Toch is dit nog niet altijd vanzelfsprekend. In dit Breed Overleg kijken we samen naar goede voorbeelden. Wat kunnen we hiervan leren? En hoe kunnen we dit nog meer stimuleren en faciliteren?
Mijn wijk is rijk. Wie ‘m nog niet gezien heeft, moet dat zeker gaan doen. Deze documentaire laat bij uitstek zien, zo benadrukt Jet Bussemaker, dat bewoners vaak heel goede ideeën hebben over wat hun wijk nodig heeft en meer zijn dan ‘mensen met problemen’. Om als professional goed op die kracht in te kunnen spelen, is een sterke verbinding nodig tussen sociaal en medisch domein, maar ook tussen formele en informele netwerken.
Jet Bussemaker: ‘Dit samenspel is steeds belangrijker. Niet alleen vanuit personeelstekorten, maar ook omdat mensen vanuit hun kennis van de wijk en hun eigen ervaring wel degelijk goede ideeën hebben over wat er anders kan en moet en hoe dat te organiseren.’ Een mooi voorbeeld van dit samenspel noemt zij de Schilderswijk Moeders in Buurtcentrum de Mussen.
Schilderswijk Moeders bij De Mussen
De Schilderswijk Moeders vormen de verbindende schakel tussen de wijkbewoners en de professionele hulpverleners. In een samenwerking met Indigo kunnen de moeders onder andere casuïstiek bespreken en er start binnenkort een spreekuur bij buurtcentrum De Mussen. Amal Adlouni, Schilderswijk Moeder, en Ursula Dewkalie van Indigo, de eerstelijnstak van Parnassia, vertellen hier meer over.
Amal Adlouni: ‘We zijn acht jaar geleden gestart en inmiddels met 24 moeders, met allerlei nationaliteiten. Samen staan we voor kwetsbare, geïsoleerde gezinnen. We zijn heel laagdrempelig te bereiken en onze hulp loopt uiteen van het invullen van formulieren of lezen van een brief tot heftigere zaken als schulden of problemen bij de opvoeding. Als we zien dat problemen buiten onze kennis vallen, dan weten we precies naar wie we mensen moeten doorverwijzen.’
Een belangrijk thema noemt zij ‘vertrouwen’: ‘Wij wonen allemaal in de wijk en weten wat er speelt en wat de zorgen zijn. Dat schept een vertrouwensband. Iets wat professionals soms lastig vinden om te creëren.’ Ursula Dewkalie van Indigo benadrukt de kracht van de samenwerking. ‘De moeders kunnen heel veel zelf oppakken door goed in hun kracht te staan en zich ondersteund te voelen. Als professional is het in de samenwerking belangrijk om te weten waar je je wel of juist niet op richt.’
En wat zou die samenwerking duurzamer maken? Adlouni: ‘We moeten niet meer langs elkaar werken, maar samen. Dat betekent casuïstiek bespreken. Samen tafelgesprekken voeren. Korte lijntjes. We zien veel wantrouwen, maar we zien ook dat goede samenwerking, waardoor we komen tot passende zorg en ondersteuning, echt werkt. Zo groeit het vertrouwen.’ Dewkalie vult aan: ‘Directe en vaste contactpersonen zijn heel belangrijk, zodat mensen weten bij wie ze terecht kunnen.’
Binnenkort start er een pilot waarbij de Schilderswijk Moeders wijkbewoners met beginnende psychische klachten kunnen toeleiden naar het spreekuur van de preventiedeskundige van Indigo bij De Mussen. Daarmee vindt weer een mooie stap plaats in de vormgeving van de samenwerking tussen het formele en informele netwerk in de wijk.
Gijs Jordaan, bestuurder bij Indigo, vult aan: ‘Wij zijn gewend dat er eerst een diagnose moet komen, en dat we daarmee doorverwijzen en dan bieden wij zorg. Zo werkt het nu. Maar we onderzoeken nu of we niet beter kunnen starten met een verkennend gesprek. Zodat we veel meer kunnen kijken naar wat een persoon nodig heeft, voor een behandeling start. Dat nemen we ook mee in het lopende proces van het Sociaal Contract Moerwijk. Daarin willen we als brede groep betrokkenen vastleggen wat de randvoorwaarden zijn voor meer passende zorg en ondersteuning in de wijk.’
Gezond en Gelukkig Den Haag, dat zijn we zelf
Uiteindelijk vormen we zelf de beweging. Daarom trokken we dit Breed Overleg tijd uit om in kleinere groepen te praten over goede voorbeelden van dit samenspel tussen formele en informele netwerken. Welke verantwoordelijkheid voelen we hiervoor? En wat is er nodig om dit verder aan te jagen en faciliteren? En wat werkt belemmerend in deze beweging?
Sleutelfiguren in de wijk die opgeleid worden tot Gezondheidsambassadeur
Zogenaamde gezondheidsambassadeurs zijn vorig jaar geworven en getraind door GGD Haaglanden. Zij zullen dit jaar worden ingezet om inwoners laagdrempelig te kunnen bereiken en mogelijk een brug te vormen met professionals. Denk aan inwoners met beperkte taalvaardigheden, lage SES, of een vluchtelingverleden.
Inmiddels zijn 16 gezondheidsambassadeurs vanuit 5 organisaties en vanuit de eigen organisatie (GGD Haaglanden) opgeleid. Ze hebben een training ontvangen van Pharos. In 2022 staan borging, kwaliteitsbewaking en het maken van samenwerkingsafspraken met organisaties over de zichtbaarheid, het opvangen van signalen en de inzet van voorlichters centraal. De gezondheidsambassadeurs gaan dit jaar echt ervaring opdoen met het geven van voorlichtingen.
Doel is het vergroten van kennis en vaardigheden op het gebied van gezondheid en welzijn, gedragsverandering van binnenuit stimuleren en empoweren van inwoners. Fatima Nur van GGD Haaglanden licht toe: 'Dat doen we niet zelf, maar via organisaties die al actief zijn in bepaalde wijken of contacten hebben met bepaalde doelgroepen. Zij hebben al een heel netwerk en zijn bekend in de gemeenschap. Hun boodschap komt aan en kan bijdragen aan vergroting van de gezondheid.'
Gezondheidsambassadeurs zijn dus actieve leden uit de gemeenschap, met al wat ervaring in het geven van voorlichting. Denk aan sleutelpersonen, voorlichters, vrijwilligers in zelfhulporganisaties. Ze kunnen in de gemeenschap waar zij actief zijn voorlichtingen verzorgen, huiskamergesprekken voeren, mensen begeleiden naar passen zorg en gedragsverandering stimuleren.
Fatima Nur: 'We staan nog aan het begin, maar kijken er erg naar uit om nu echt van start te gaan in de wijken. We zullen vooral goed gaan luisteren wat er speelt en daarin de verbinding zoeken met andere organisaties.'
Samenspel in Loosduinen waardoor ouderen zo lang en fijn mogelijk thuis kunnen blijven wonen
Netwerk Beter Thuis Loosduinen richt zich op ouderen en hoe zij zo lang en fijn mogelijk thuis kunnen blijven wonen. Daarbij wordt gezocht naar manieren om bewoners daar meer bij te betrekken. Onderstaande video laat zien wat de toegevoegde waarde kan zijn.
Wijkmanager Nelleke Wouters vond het inspirerend om haar ervaringen met anderen te delen. ‘Waar loop je tegenaan bij betrekken van bewoners, hoe vind je de juiste mensen en hoe zorg je dat hun ervaring op een goede manier boven tafel komt? We hebben stappen gezet, maar de praktijk is uitdagend, zeker omdat door corona fysiek samenkomen lastig was.'
Een inzicht dat Wouters tijdens het Breed Overleg opdeed was dat aanhaken bij bestaande, laagdrempelige groepen, zoals een wandelgroepje tijdens de diabetes challenge, ook veel mogelijkheden biedt om het gesprek aan te gaan.
Duo-coaching: een samenwerking tussen gezinscoach en Schilderswijkmoeders
Mirjam van Kleimwee van Buurtcentrum de Mussen begeleidt daar de Schilderswijk Moeders en is programmamanager van Samen Kansrijk en Gezond in de Schilderswijk, een tienjarig programma met steun van Fonds NutsOhra. Er lopen verschillende projecten, waarbij de methodiek wordt onderzocht om in kaart te brengen wat werkt en deze mogelijk uit te breiden.
Een van de projecten is duo-coaching, een samenwerking van de Schilderswijk Moeders met het Centrum voor Jeugd en Gezin. ‘Hun professionals konden te weinig achter de voordeur komen. Daardoor konden ze vaak pas aanhaken op problemen als die al veel te groot waren’, vertelt Van Kleimwee. ‘Ook wij zagen een grote kloof tussen ouders en Jeugdzorg.’
Om de toegankelijkheid van Jeugdhulp te vergroten is daarom met de dienst JMO van de gemeente Den Haag gestart met de pilot. Er is een samenwerking gestart tussen de formele gezinscoaches en de informele hupverleners van het project Schilderswijk Moeders. Zes gezinnen in deze pilot kregen in plaats van twee gezinscoaches van CJG een coach en een Schilderswijk Moeder op bezoek.
Van Kleimwee noemt de eerste resultaten positief. ‘Vertrouwen is het sleutelwoord. Als een Schilderswijk Moeder vanuit haar relatie met het gezin samen met hen de stap naar het CJG kan maken, is al een wereld gewonnen. Er zal dan in een sessie met de gezinscoach veel opener op tafel komen wat er speelt.’
Er is veel geïnvesteerd in de samenwerking. Ook de Schilderswijk Moeders zelf moesten een drempel over om het CJG te werken. Van professionals vroeg het ook een andere benadering. Van Kleimwee: ‘Er is nu vertrouwen en de partijen zien elkaars kracht. Maar je kunt deze methode niet zomaar kopiëren en ergens anders neerzetten. Er is tijd en aandacht nodig om samen uit te zoeken wat de best passende manier is om dit te organiseren in een wijk.’
Samenwerking tussen GLI CooL en Voel je Goed!
Vanuit Hadoks is afgelopen half jaar gewerkt aan opschaling en doorontwikkeling van de Gecombineerde Leefstijlinterventie. Een mooie uitkomst tot nu toe is de samenwerking met de leefstijl interventie Voel je goed! Lees er meer over op onze site.
Leefstijlpreventie vanuit (geloofs)gemeenschappen
Younes Bouadi (NovoNordisk) en Omer Ilik (vereniging DSB) proberen mensen met een Turkse, Marokkaanse en Surinaams-Hindoestaanse achtergrond te betrekken bij de Nationale Diabetes Challenge. Daar komt diabetes naar verhouding vaker voor dan bij mensen met een Nederlandse achtergrond. Huidige leefstijlprogramma's sluiten niet goed aan bij leefwereld en cultuur.
De Nationale Diabetes Challenge is een middel om deze groep te betrekken, zoals vorig jaar met succes in Rotterdam gebeurde. In 2022 is het doel om 500 mensen te bereiken door ze te laten deelnemen aan de Nationale Diabetes Challenge. Daarnaast wordt gewerkt aan een netwerk van sleutelfiguren in de wijk die de begeleiding van deze groepen kunnen verzorgen.
Deze sleutelfiguren worden getraind door de Bas van de Goor Foundation. Tijdens de wandelingen gaan de deelnemers met elkaar in gesprek over onderwerpen als beweging, voeding, slaap en ontspanning. Zo krijgen kennis en praktische tips waarmee ze hun diabetes en leefstijl positief kunnen beïnvloeden. Het 20-weekse programma draait niet alleen om het ervaren van wandelplezier maar ook om het delen van informatie die helpt bij het reguleren van diabetes.
Turkse, Marokkaanse en Surinaams-Hindoestaanse inwoners zijn niet altijd goed te bereiken via de zorgverlener. Reden om nauw samen te werken met sleutelfiguren in de wijk. Omer Hunkar Ilik is voor de samenwerking het eerste aanspreekpunt. Hij is activiteitenbegeleider bij vereniging DSB, initiatiefnemer van het project ‘mijn diabetes, mijn zorg’ en coördinator van verschillende taal- en gezondheidsprojecten.
Samen met Omer gaan we het netwerk van sleutelfiguren in Den Haag rondom de Turkse en Marokkaanse inwoners organiseren. Voor de Surinaams-Hindoestaanse inwoners gaan we een samenwerking aan met Frank Kanhai. Beide heren wonen in Den Haag en kennen het netwerk in Den Haag. Samen met hen zoeken we sleutelfiguren in de wijk die de wekelijkse wandelingen van medio april willen begeleiden.
In de plenaire terugkoppeling bespreken we de rol van GGDH bij faciliteren en stimuleren van dit samenspel:
Fatima Nur, GGD Haaglanden, project Gezondheidsambassadeurs: ‘Er zitten zoveel professionals in het netwerk met zoveel ideeën. Dat vind ik een groot voordeel van GGDH. Tijdens de breakout room hoorde ik veel ideeën over hoe we bijvoorbeeld ons project van de gezondheidsambassadeurs verder kunnen brengen. Dat is heel nuttig. Samen kunnen we goed zien wat er nodig is en zo elkaar verder brengen.’
Amanda de Glanville, huisarts: ‘Je ziet soms sleutelfiguren met veel bereik in de wijk die altijd klaarstaan voor een ander. Maar zij ‘vallen’ nergens onder, terwijl het heel mooi zou zijn als zij op een af andere manier ondersteund kunnen worden om hun goede werk verder uit te dragen. Dus ik zou juist graag meer ruimte zien voor die informaliteit.’
Marjolein Goos, gemeente Den Haag: Met het Sociaal Contract Moerwijk zijn we op zoek welke randvoorwaarden we moeten creëren om formele en informele zorg beter te kunnen laten samenwerken.’
Pieter Flaton, Fysiogroep Haaglanden: ‘Het is mooi om te zien dat je met ‘niet’ zorg heel veel kunt betekenen in de zorg. Je geeft mensen een opstapje op een manier die toegankelijk is voor bewoners. Ik vind deze manier van werken heel menselijk.’
Younes Bouadi, projectleider Preventie bij Novo Nordisk, ‘Het kost veel tijd om relaties te bouwen, want mensen hebben soms ook redenen om in het informele circuit te blijven, denk aan de toeslagenaffaire. We hebben heel veel werk te doen om vertrouwen te winnen. Maar als dat wél lukt, is er veel energie en zijn er veel initiatieven. Als we die energie en creativiteit weten te voeden en mensen echt co-creator kunnen worden van een gezond en gelukkig Den Haag, is er veel mogelijk.’
Wat is Gezond en Gelukkig Den Haag?
Wij zijn een netwerkorganisatie die samen probeert de gezondheidsverschillen tussen de Haagse inwoners te verkleinen. Dit doen we door samenwerking tussen inwoners, het sociaal en medisch domein. Daarbij starten we vanuit gezondheid en gedrag en mens en maatschappij, in plaats van bij ziekte en zorg.
GGDH vindt dat juist het medisch en sociaal domein elkaar moeten vinden. Zeker omdat er een nauwe relatie bestaat tussen gezondheid en armoede. We zijn om die reden continu in beweging om meer verbinding te creëren. GGDH zorgt voor de onderlinge verbinding en faciliteert in het samen kunnen optrekken.
Het is goed om te zien dat zowel professionals als bewoners creatief denken en doen en zoeken naar mogelijkheden. Misschien ben jij een van deze voorlopers? Ben jij op zoek naar inspiratie en mogelijkheden om mee te doen aan deze ontwikkeling? Of begeef jij je al op deze weg, maar ben jij je daar nog niet van bewust? Sluit je aan bij de beweging!
Credits:
Created with an image by anatoliy_gleb - "A cheerful couple with backpacks on top of the mountain give each other a high five against the background of the mountains and the cloudy sky with a bright sun at sunset. Bottom view"