De Volharding
Voor dit jaar hebben we De Volharding als beeldmerk gekozen. Het is de naam van de Leidsche Stoombootmaatschappij die stoomboten naar Amsterdam, Gouda, Uithoorn en Rotterdam liet varen, met passagiers en vracht. Het bedrijf bestond van 1852 tot 1930. Volharding was een naam die vaak aan schepen gegeven werd. Varen was immers niet zonder gevaar en vaak ook hard werken. Men moest volhouden, volharden dus.
Volharden is een middeleeuws woord. Men denkt dat het te maken heeft met een vat vol houden, dus niet leeg laten lopen, telkens bijvullen. Dat past wel. We hebben het afgelopen jaar een ‘gewoon’ vol jaar gehad, ondanks de bijzondere omstandigheden. Dat volle vat doet me ook denken aan de beschrijving van een optimist: iemand voor wie het glas altijd halfvol is. Dat optimisme hebben we in 2021 nodig gehad. Volharden was niet altijd makkelijk, maar wij denken dat het goed gelukt is. Oordeel zelf!
Ariela Netiv - directeur
Evenementen
Erfgoed Leiden was dit jaar betrokken bij verschillende evenementen in de stad, namelijk:
Theatervoorstelling 'De affaire Nanna’
Een moordaanslag op een Leidse vrouw in 1944. Liefdesbrieven van een SS-er in haar politiedossier. Een vrouw die zich voordoet als Nanna en aanpapt met de Duitsers. Schoonfamilie actief in het Leidse verzet. Op basis van stukken uit ons archief maakte PS|theater de voorstelling De affaire Nanna, een theatrale reconstructie van de moordaanslag op een Leidse vrouw in 1944. De voorstelling is een onderdeel van het project Dossier071: de digitalisering van de politiearchieven uit de oorlogsjaren 1940 t/m 1945 van Leiden en Katwijk, mede mogelijk gemaakt door het Mondriaanfonds.
Foto: © A. Glinka
Tentoonstelling ‘De verdwenen stad’
Uit onze fotocollectie van Jan Goedeljee (1824-1905) selecteerden wij foto’s van bijna onherkenbare plekken in de stad. De uitvergrote, haarscherpe glasnegatieven toonden prachtige details van verdwenen locaties. De foto’s waren te zien in de drukbezochte fototentoonstelling De verdwenen stad in de Pieterskerk Leiden. De tentoonstelling trok 25.000 bezoekers.
Open Monumentendagen
Mijn monument is jouw monument was het thema van de 34e Open Monumentendagen op 11 en 12 september. Deze editie telde ruim 200 vrijwilligers en er deden 34 locaties mee. Veel aandacht was er voor enkele bijzondere woonhuizen tijdens of na de verbouwing (Rapenburg 49, Apothekersdijk 15 en Sunny Home) en industrieel erfgoed in transitie (Papegaaisbolwerk, Scheltema Leiden en het voormalig Schakelstation). Met het oog op de coronamaatregelen waren de meeste panden beperkt toegankelijk of met reservering te bezoeken.
Foto: Rondleiding in Apothekersdijk 15 (pand in verbouwing) © Aad Hoogendoorn.
Maand van de geschiedenis
De binnenstad van Leiden stond tot vijftig jaar geleden nog vol met fabrieken: voor suikerwerk, textiel, zeep en conserven. Leidenaren, jong en oud, werkten voor deze fabrieken. Tijdens de Maand van de Geschiedenis stonden deze arbeiders in de schijnwerper met lezingen en een wandeltocht, die start bij BplusC. Ook werd bij Erfgoed Leiden een speciale vitrine ingericht over de verschillende fabrieken in de stad.
Vrijwilligers aan de slag
Dankzij de (soms tijdelijke) versoepelingen kon een deel van de negentig vrijwilligers doorgaan met hun werk voor Erfgoed Leiden. Ze kwamen naar de Boisotkade om te werken met fysieke archieven, bijvoorbeeld die van Endegeest en het Leids Volkshuis. De werkgroep Historisch Leiden in Kaart bleef online bij elkaar komen en ging door met het vastleggen van informatie over de Leidse bevolking. Ook van huis uit werkten vrijwilligers door aan het vullen van onze genealogische databases.
1000 vondsten
Een enthousiaste groep van 20 vrijwilligers werkt aan het project 1000 vondsten. Zij maken door middel van fotografie en computerbewerking 3D-modellen van archeologische vondsten uit Leiden en de regio. Het is niet makkelijk om goede 3D-modellen te maken, maar de eerste hologrammen zijn af en nu te zien op de Boisotkade. Inmiddels zijn er al zo’n 80 3D-modellen klaar. Er staan nog honderden vondsten op de lijst. In 2022 krijgt dit project een vervolg.
Dossier071
Erfgoed Leiden ging samen met een groep vrijwilligers (342 in totaal) aan de slag met het digitaliseren van de politiearchieven van Leiden en Katwijk, uit de oorlogsjaren 1940 t/m 1945. Een overzichtelijke tijdlijn geeft een goed beeld van bijzondere situaties en gebeurtenissen tijdens de Tweede Wereldoorlog, versterkt met persoonlijke verhalen en interessante documenten. Na het digitaliseren van de archiefstukken en het invoeren van alle 103.442 meldingen uit de dag- en nachtrapporten in de database zijn de resultaten uit de dag- en nachtrapporten tussen 1940 en 1945 online doorzoekbaar.
Molenmuseum de Valk
Onze wettelijke taken
Verzamelen, beheren, inspecteren
Archeologisch depot
In 2021 zijn de vondsten van 14 projecten bij ons gedeponeerd waaronder de grote opgravingen in de Oosterkerkstraat uit 2018 en de Aalmarkt uit 2015. Opvallende vondsten verwerkten we in de #Schatbewaarder, een terugkomende rubriek op onze Instagrampagina. Neem bijvoorbeeld het uitpakken van een grote houten kom op de Zaalbergweg, afkomstig van de opgraving op de Aalmarkt in 2015. Of de penning met daarop afgebeeld de mislukte moordaanslag op Willem van Oranje, beide afkomstig van een opgraving uit de Oosterkerkstraat.
Restauratie atelier
De restauratie van boeken, een puzzel uit de Leidse Historische bibliotheek en het vlakken van groot formaat tekeningen uit o.a. het archief van de Pieterskerk Leiden ging dit jaar gewoon door. Net zoals de conservering van prenten en tekeningen uit onze prentverzameling. Verder restaureerden we bruiklenen voor Museum de Lakenhal, waaronder een stuk behang uit onze bouwhistorische collectie (zie afbeelding rechts).
Archiefstukken uit het Sprongh hofje-archief en affiches van de 3 October Vereeniging werden uitgelijst en zuurvrij verpakt. Ook startten we weer met het conserveren en digitaliseren van archieven van bij Erfgoed Leiden aangesloten regio gemeenten. De benodigde conservering, die moet plaatsvinden voordat er gedigitaliseerd kan worden, besteedden we uit aan een extern restauratieatelier.
Archieven
De uitvoering van inspectieonderzoeken bij aangesloten gemeenten en gemeenschappelijke regelingen ging, ondanks de coronamaatregelen, gewoon door. De voorbereiding op de naderende nieuwe Archiefwet en Omgevingswet is in de regio in volle gang. In de aanloop naar digitaal werken en digitaal archiveren vormden we hybride archieven. Die bestaan deels uit papieren informatie en deels uit digitale informatie. Het overbrengen van een digitaal archief naar een elektronisch depot vereist compleetheid van (zaak)dossiers. Tot die tijd moet de digitale informatie toegankelijk en bruikbaar zijn. Ook besteedden we aandacht aan het wegwerken van de papieren achterstanden en de vernietiging van daarvoor in aanmerking komende informatie.
Aantal archiefinspecties: 9 || Totaal aantal kilometers (Leiden en regiogemeenten): 17,5 || Aanwinsten archief: 563 m (Leiden en regiogemeenten).
Specificatie van 563 meter aanwinsten in 2021:
Gemeentelijke archieven Leiden: 173 m || Particuliere archieven Leiden: 49,5 m || Archieven regiogemeenten en gemeenschappelijke regelingen 305 m || Particuliere archieven regiogemeenten: 35,5 m.
Databases
Voor de overdracht van het archief van Oegstgeest in 2022 naar Erfgoed Leiden zijn inventarissen gemaakt, zodat de import in ons collectiebeheersysteem mogelijk is. Ook is dit jaar de Personendatabase uitgebreid met 66.689 namen uit Burgerlijke Stand van Oegstgeest.
Bijzondere aanwinsten
De collectie van Woubrugse gemeenteveldwachter O.C. van Hemessen (1854-1937) is toegevoegd aan ons archief. De prentbriefkaarten, documenten en kaarten tonen de geschiedenis van de Rijnlandse dorpen, Woubrugge, Hoogmade en Jacobswoude. De collectie lag lange tijd in het Museum Van Hemessen in Woubrugge.
Kunst en Genoegen is in Leiden een bekende, toonaangevende muziekvereniging. De muzikanten van K&G treden op in binnen- en buitenland en sleepten diverse prijzen in de wacht. Het is bijzonder het archief van deze vereniging in huis te hebben. Het is zo omvangrijk dat het de ontwikkeling van de oorspronkelijke mond-accordeonclub tot een vereniging op wereldniveau prachtig weergeeft.
Bibliotheek
Het aantal nieuwe aanwinsten voor de bibliotheek was dit jaar 512.
Een bijzondere aanwinst was een mooie glossy vol interessante artikelen over het ontstaan en de ontwikkeling van de Merenwijk te Leiden, ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de wijk.
Boeken over de herkomst van straatnamen zijn altijd erg in trek. Stichting Oud Zoeterwoude bracht in 2021 een rijk geïllustreerd exemplaar uit: De straat die zijn naam prijsgeeft van Jan van Gent.
Digitaliseren en doorzoekbaar maken
Digitale collecties
Dit jaar pakten we een deel van de digitale infrastructuur aan, waarbij we de opslag van alle digitale bestanden verplaatsten.
Het collectiebeheersysteem, waarin de archieven, genealogie, bibliotheek, beeldbank en het erfgoedregister staan, is vervangen door een nieuw programma. De database wordt opnieuw ingericht en we zijn druk met het migreren van de collecties. Een aardige klus, omdat we over gaan naar Linked Data.
Dat betekent dat onze verschillende collecties niet alleen met elkaar, maar ook met een wereldwijd netwerk van collecties en informatie verbonden kunnen worden. Onderzoekers kunnen zo gemakkelijk alles vinden over één specifiek thema doordat we verschillende collecties met elkaar kunnen verbinden. Of het nu in het archief, de bibliotheek, het erfgoedregister, of de beeldbank staat. Dit alles moet in 2022 voltooid zijn.
E-depot
In een e-depot wordt digitaal archief duurzaam opgeslagen. Na veel voorbereiding staan de eerste bouwdossiers van de gemeente Leiden (8,6 van in totaal 150TB) in het e-depot, evenals digitale kaarten. Het opnemen van 3-D bestanden van archeologie en bouwhistorie in het e-depot wordt voorbereid.
De samenwerking met het Noord-Hollands Archief en Stadsarchief Rotterdam startte met een pilot, namelijk met kennisuitwisseling over de toegang tot het e-depot en het ontwikkelen van een programma dat helpt bij het analyseren, opschonen en structureren van archief. Dit moet gebeuren voordat digitale stukken in het e-depot worden opgeslagen. De informatie die we toevoegen (de data over data) wordt metadata genoemd. Om data op een zelfde wijze op te slaan in de digitale archieven is een nieuwe metadatastandaard vastgesteld: het MDTO (Metagegevens voor Duurzaam Toegankelijke Overheidsinformatie).
Dit jaar is de gemeente Noordwijk als eerste gemeente uit de regio bij het e-depot aangesloten. Op 11 november ondertekende de burgemeester van Noordwijk het addendum e-depot bij de bestaande archief overeenkomst.
Corona archief
Samen geschiedenis schrijven! De coronacrisis was aanleiding om nieuws over corona uit de samenleving te archiveren. Naast de foto’s en filmpjes die inwoners uit Leiden en de regio ons toestuurden, archiveerden onze dataspecialisten elke maand lokale en regionale websites met nieuws over corona – in totaal 170GB. Deze collectie is nu online te zien. Hiermee legt Erfgoed Leiden dit tijdperk vast voor toekomstige generaties.
Onderzoeken en adviseren
Archeologie
Archeologisch onderzoek bestaat uit verschillende fasen. Van bureauonderzoek tot de definitieve opgraving. Experts van Erfgoed Leiden begeleiden en adviseren op het gebied van archeologie. Het aantal gegeven archeologische adviezen in 2021 bedroeg:
In de regio: 345 | Omgevingsdienst West-Holland: 250 | Noordwijk direct: 26 | Oegstgeest direct: 29 | Zoeterwoude direct: 10 | Leiderdorp direct: 30 | Leiden: 74.
Een veedrift in Noordwijk
Een bijzondere vondst op de plek van de nieuwe Noordwijkse woonwijk Buitengewoon Offem. Archeologen stuitten daar op eeuwenoude hoefafdrukken van runderen. De hoefafdrukken getuigen van een zogenaamde veedrift: een door rechtopstaande stokken begrensde strook land, waarlangs het vee van de ene naar de andere plaats werd gedreven. De al vergane stokken lieten bodemverkleuringen achter. Samen met grondsporen van boerderijen, waterputten en akkers bewijst deze vondst dat op deze plek tussen ca. 1800 voor Christus en de derde eeuw na Christus zich al mensen hadden gevestigd.
Park Matilo wordt werelderfgoed
Het Leidse archeologische rijksmonument Park Matilo behoort sinds 2021 tot het Unesco Werelderfgoed. “Oude grenzen, zichtbaar zoals de Chinese Muur of minder zichtbaar zoals de Limes, blijven tot de verbeelding spreken. Deze noordgrens van het Romeinse Rijk houdt ons zelfs na tweeduizend jaar bezig. Park Matilo is een bijzondere plek en een mooie vertaling geworden van de ondergrondse overblijfselen van die grens. Een terechte status voor een heel bijzonder stuk erfgoed”, aldus Burgemeester Lenferink.
Monumenten
In 2021 zijn geen nieuwe monumenten aangewezen. Daarmee telde Leiden net als verleden jaar 2849 monumenten, waarvan 1608 gemeentelijke en 1241 rijksmonumenten.
Leidse monumenten in kaart
De wens om monumenten (letterlijk) ‘in kaart’ te brengen kreeg in 2021 meer vorm. Het Project Erfgoedkaart heeft de digitale contouren van onder andere de gemeentelijke monumenten onderzocht en ingetekend. Een mooi vertrekpunt dat in aanloop naar de Omgevingswet de Leidse monumenten alvast op de kaart zet. Naast de monumenten zijn bij dit project de karakteristieke panden en de panden met bouwhistorische waarde meegenomen.
Adviezen en vergunningen
Ondanks de lockdowns werden er nog volop aanvragen ingediend en werd er veel gebouwd. Wel zijn de gevolgen van de schaarste in technisch personeel en bouwmaterialen zoals hout, isolatiematerialen en zonnepanelen zichtbaar in de hoeveelheid plannen.
Ruimtelijke adviezen: 355 | Monumenten adviezen: 411 | Adviezen monument mbt ontvankelijkheid: 177 | Adviezen mbt archeologie: 74.
Duurzame monumentenzorg
Erfgoed Leiden was in 2021 betrokken bij 399 duurzaamheidsadviezen:
129 Leidse huishoudens ontvingen een door ons uitgeschreven duurzaamheidsadvies, en via wijkavonden en webinars bereikten we nog eens 120 huishoudens. Via de door ons beschikbaar gestelde Groene Menukaart werden door de bewoners zelf 150 digitale adviezen samen gesteld. Van de uitgebrachte adviezen worden er gemiddeld twee of meer maatregelen daadwerkelijk toegepast en uitgevoerd.
Alternatieve energie in Leidse hofjes
Voor Stichtingen Hofjes Leiden zijn voor negen hofjes de mogelijkheden met betrekking tot isolatie, ventilatie, optimalisatie van de installatie en alternatieve energievoorzieningen in kaart gebracht. Het bestuur heeft zo een goed overzicht gekregen van de maatregelen die ze kunnen nemen voor hun huurders. Dit zorgt ervoor dat straks meer Leidenaren comfortabel kunnen wonen in hun woning, met behoud van de historische waarde ervan.
Bouwhistorie
Het aantal bouwhistorische onderzoeken in 2021 bedroeg 71.
Schuilplaats uit Tweede Wereldoorlog ontdekt in Leidse achtertuin
De schuilplaats is bij toeval ontdekt tijdens een bezoek in verband met een duurzaamheidsadvies: 'We waren hier eigenlijk bezig met het huis en toen we de tuin inliepen, zagen we dit. De eigenaren wisten niet precies wat het was’, vertelt bouwhistoricus Edwin Orsel. Een speurtocht in het archief leverde ontwerptekeningen uit 1940 van dergelijke schuilplaatsen op. Privé-schuilplaatsen zijn zeldzaam in Leiden en deze in het bijzonder: als herinnering aan de Tweede Wereldoorlog, de bewoner en de oorlogsproductie van betonfabriek Wernink.
Jonge bouwkunst
De jaren 1970 en 1980 hadden een grote impact op het Leidse stadsbeeld. Er ontstonden nieuwe buitenwijken, zoals Merenwijk, Stevenshof en Waardeiland. In de binnenstad kwam de stadsvernieuwing op gang, met forse subsidies van de rijksoverheid. Denk aan nieuwbouw zoals het gebied rond de Oranjegracht, of het Witte Singel-Doelencomplex van de Universiteit Leiden. Bovendien zijn veel woonhuizen en publieke gebouwen gerestaureerd. Bij dat alles deed inspraak zijn intrede, waardoor bewoners al dan niet succesvol zijn betrokken bij plannen.
Erfgoed Leiden deed onderzoek naar deze ‘Jonge bouwkunst’. We maakten daarbij dankbaar gebruik van het ‘levend geheugen’ door voormalig stedenbouwers, wethouders, actievoerders en eerste bewoners te interviewen. Ook heeft een klankbordgroep meegedacht met daarin vertegenwoordigers van Historische Vereniging Oud Leiden, Bond Heemschut, Regionaal Architectuurplatform en de Vrije Universiteit Amsterdam. Het resultaat is een cultuurhistorische analyse én een inventarisatie. De objecten worden in 2022 opgenomen in een kaart in onze cultuurhistorische atlas.
Herstel historisch stadsbeeld
In 2021 telden we 6 aanvragen voor winkelpuisubsidies, waarvan er 4 zijn goedgekeurd.
Kleurensubsidie is voor in totaal 34 gevels aangevraagd en goedgekeurd.
De subsidie voor historische objecten (o.a. historische stoepen) is zeven keer aangevraagd en goedgekeurd.
Naast nieuwe aanvragen voerden we ook lopende aanvragen uit. We onderzochten zeven winkelpuien ter voorbereiding op nieuwe subsidieaanvragen.
Reconstructie Breestraat 107
Begin 2021 is de Subsidieregeling Historisch Stadsbeeld verruimd. Breestraat 107 is een aansprekend succes van deze regeling. Historisch beeldmateriaal uit het archief van Erfgoed Leiden vormde de basis voor de reconstructie van de 19de-eeuwse cafégevel. Met behulp van kleurhistorisch onderzoek zijn de oorspronkelijke warme oker- en bruintinten teruggebracht.
Restauratie van het stadhuis
De verbouwing voor het Stadhuis van Leiden kreeg in 2021 definitief vorm. Erfgoed Leiden adviseerde bij de vergunningverlening van de renovatie. Hierbij letten we op het behoud en het herstel van het oorspronkelijke interieur. Bijzonder: het openmaken van het oorspronkelijke atrium en het constructieve herstel van de toren. De zandstenen gevel aan de Breestraat kreeg een grondige reiniging en het voegwerk een opknapbeurt. Het volgende project is de zorgvuldige restauratie van de Raadzaal.
Leren en inspireren
Educatie
2021 kende om vanzelfsprekende redenen weinig schoolbezoeken. De hierdoor ontstane tijd zetten we in voor digitale educatie, extra aandacht voor het Voortgezet Speciaal Onderwijs en lessen in de klas. Vooral de gastles Beleg en Ontzet in de regio zorgde in september voor een goed gevulde agenda. Ook studenten - van de Universiteit Leiden en de Universiteit van Amsterdam - maakten kennis met de mogelijkheden van onderzoek bij Erfgoed Leiden.
Ook besteedden we meer aandacht aan educatie in Oegstgeest en Noordwijk. Op 18 juni ondertekenden de Noordwijkse wethouder Roberto ter Hark en Ariela Netiv, directeur van Erfgoed Leiden, daarvoor een dienstverleningsovereenkomst.
Stad in steentjes
Het meest succesvolle erfgoededucatieproject van 2021 was Stad in Steentjes. Erfgoed Leiden was - naast initiatiefnemers de Historische Vereniging Oud Leiden en BplusC – medeorganisator. Van juli tot en met oktober bouwden honderden mensen, jong en oud, aan hun favoriete Leidse gebouw of gebeurtenis. Oude bouwtekeningen uit de beeldbank van Erfgoed Leiden zorgden voor extra inspiratie. In totaal deden er 525 kinderen mee aan de bouwdagen. Hiervoor gebruikten ze ruim 2000 liter LEGO.
Dienstverlening
Studiezaal
Dit jaar kregen we in totaal 3118 vragen binnen via chat, formulieren, info mail, studiezaal mail en scanning on demand.
Bezoekers
Bruiklenen
Een aantal van onze objecten schitterde in tentoonstellingen. Bijzondere aandacht gaat uit naar het marmerbehang uit de bouwhistorische collectie, plus twee brieven en een stalenboek uit het archief van de Leidsche Katoenmaatschappij v/h De Heijder & Co N.V. Deze zijn uitgeleend aan Museum de Lakenhal, voor de tentoonstelling Misleiden (17 december 2021 – 12 juni 2022).
Douwe Bob op bezoek
Op 23 november 2021 bezocht de bekende zanger Douwe Bob Erfgoed Leiden. Hij was er voor opnames van het tv-programma Verborgen Verleden. Hij stamt via zijn moeder af van de Leidse kousenmaker Jean Benard (overleden in Leiden in 1749). Benard was een hugenoot, een protestant die voor de katholieke Franse koning moest vluchten. Douwe Bob reageerde zeer verbaasd en ook verheugd dat hij naar Frankrijk moest om verder te zoeken. De uitzending met Douwe Bob was op zaterdagavond 5 maart 2022 te zien op televisie.
Samenwerken
Nota religieus erfgoed
Met de eigenaren van het religieus erfgoed en overige stadpartners is dit jaar de conceptnota Leids religieus erfgoed opgesteld. Steeds meer gemeenten maken een dergelijke nota omdat de toekomst van deze gebouwen door afname van het religieus gebruik onder druk komt te staan. In de nota is een uitgebreide inventarisatie en waardenstelling opgenomen van het Leids religieus erfgoed. Begin 2022 ligt de nota ter besluitvorming bij de gemeenteraad.
Links: het kerkelijke interieur van de Heilige Lodewijkskerk aan de Steenschuur 19 in Leiden.
Erfgoednota Leiden
Begin 2021 stelde de gemeenteraad de verlenging van de Leidse Erfgoednota uit 2014 vast, voorlopig voor onbepaalde tijd. De drie ambities uit deze nota zijn nog steeds actueel en voldoen goed. Erfgoed Leiden en vele stadspartners werken hier dagelijks aan:
- Leiden staat met al haar erfgoedkennis en – collecties nationaal en internationaal aan de top;
- Leiden wil haar historische omgevingskwaliteit behouden, benutten en versterken voor een aantrekkelijke, vitale en toekomstbestendige stad;
- Leiden bruist van erfgoedbeleving voor en door bewoners en bezoekers.
Erfgoed en de omgevingswet
Erfgoed maakt integraal onderdeel uit van de aanstaande Omgevingswet. Daarom wordt vanuit Erfgoed Leiden veel input geleverd voor de instrumenten van de Omgevingswet, zoals de Omgevingsvisie en het Omgevingsplan. De Erfgoedverordening is onderdeel geworden van de Verordening fysieke leefomgeving.
Jongerenraad
In 2021 startte de Jongerenraad van Erfgoed Leiden. Hierin zitten tien enthousiaste jongeren (16-27 jaar) met veel interesse in Leiden en geschiedenis. Variërend van 5-VWO leerlingen tot studenten geschiedenis en antropologie buigen ze zich over allerlei zaken: van de website, een online publieksactiviteit tot maatschappelijke kwesties. De raad geeft gevraagd en ongevraagd advies. Interesse of meer weten? Stuur ons dan een e-mail, dan sluizen wij dat door naar de raad zelf.
Meer ontdekken in ons verleden?
Op de hoogte blijven van onze activiteiten kan via de Erfgoed Leiden nieuwsbrief. In 2021 verstuurden we 8 keer een nieuwsbrief naar 1474 ontvangers (1.309 in 2020). Gemiddeld openden 52% van de ontvangers de nieuwsbrief.
De Vondst van de Week blijft actueel en populair. Met deze rubriek brengen we ontdekkingen in de stad én de regio onder de aandacht.
Op social media plaatsen we elke week berichten over ons werk. Volg ons op Facebook, Twitter, Instagram en LinkedIn.